Top 10 phản ứng hóa học trong cuộc sống hằng ngày mà có thể chúng ta không để ý tới. Các phản ứng hóa học không chỉ xảy ra trong trong phòng thí nghiệm mà xảy ra khắp nơi trong thế giới xung quanh bạn. Các loại vật chất tương tác với nhau để tạo thành các sản phẩm mới thông qua một quá trình gọi là phản ứng hóa học hay sự thay đổi về mặt hóa học.
Mỗi khi bạn nấu ăn hay dọn dẹp nhà cửa, cũng là lúc các phản ứng hóa học đang diễn ra nên chúng ta có thể gọi đó là các hoạt động hóa học trong đời sống hàng ngày.
Cơ thể bạn có thể sống và phát triển là nhờ các phản ứng hóa học. Khi bạn uống thuốc, châm 1 que diêm hay hít thở, các phản ứng hóa học đều đang diễn ra. Những ví dụ về các phản ứng hóa học từ cuộc sống hàng ngày là một phần nhỏ trong hàng trăm ngàn phản ứng bạn sẽ trải qua ngay từ lúc sinh ra cho đến khi mất đi.
Sau đây là top 10 phản ứng hóa học trong cuộc sống hằng ngày dễ dàng nhận biết nhất.
1. Qúa trình quang hợp
Thực vật áp dụng một phản ứng hóa học gọi là quang hợp để chuyển đổi carbon dioxide và nước thành thực phẩm (glucose) và oxy. Đây là một trong những phản ứng hóa học trong đời sống hàng ngày phổ biến nhất và cũng là một trong những phản ứng quan trọng nhất bởi vì đây là cách thực vật sản xuất thức ăn cho bản thân nó và các loài động vật khác, đồng thời chuyển đổi carbon dioxide thành oxy. Phương trình của phản ứng là:
6CO2 + 6H2O + ánh sáng → C6H12O6 + 6O2
Quang hợp là phản ứng hóa học phổ biến nhất trong đời sống hàng ngày
2. Hô hấp tế bào hiếu khí
Hô hấp tế bào hiếu khí là quá trình quang hợp ngược lại trong đó các phân tử năng lượng sẽ kết hợp với oxy để giải phóng năng lượng cần thiết cho các tế bào cùng với carbon dioxide và nước. Năng lượng được sử dụng bởi các tế bào là năng lượng hóa học ở dạng ATP, hoặc adenosine triphosphate.
Dưới đây là phương trình tổng thể của quá trình hô hấp tế bào hiếu khí:
C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + năng lượng (36 ATP)
Hô hấp tế bào hiếu khí là quá trình quang hợp ngược
3. Hô hấp kỵ khí
Hô hấp kỵ khí là tập hợp một loạt các phản ứng hóa học cho phép các tế bào lấy năng lượng từ các phân tử phức tạp mà không cần oxy. Các tế bào cơ của bạn sẽ thực hiện hô hấp yếm khí bất cứ khi nào bạn xả hết oxy được cung cấp cho chúng, chẳng hạn như trong khi tập thể dục cường độ cao hoặc kéo dài. Hô hấp kị khí bởi nấm men và vi khuẩn được ứng dụng để lên men trong sản xuất ethanol, carbon dioxide và các hóa chất khác tạo ra phô mai, rượu, bia, sữa chua, bánh mì và nhiều sản phẩm phổ biến khác.
Dưới đây là phương trình hóa học tổng thể của một quá trình hô hấp kỵ khí:
C6H12O6 → 2C2H5OH + 2CO2 + năng lượng
Hô hấp kỵ khí là quá trình giải phóng năng lượng không cần đến oxy
4. Phản ứng đốt cháy
Mỗi khi bạn đánh một que diêm, đốt một ngọn nến, đốt lửa hoặc làm nóng vỉ nướng, bạn sẽ thấy phản ứng đốt cháy. Sự đốt cháy kết hợp các phân tử năng lượng với oxy để tạo ra carbon dioxide và nước.
Ví dụ, phương trình phản ứng đốt cháy propan, được tìm thấy trong các lò nướng gas và một số lò sưởi, là:
C3H8 + 5O2 → 4H2O + 3CO2 + năng lượng
Sự đốt cháy kết hợp các phân tử năng lượng với oxy để tạo ra carbon dioxide và nước
5. Hiện tượng rỉ sét ( gỉ sét )
Theo thời gian, bề mặt phía ngoài các thanh sắt phát triển một lớp phủ màu đỏ, dễ bong gọi là rỉ sét. Đây là một ví dụ điển hình về phản ứng oxy hóa . Các ví dụ hàng ngày khác bao gồm sự hình thành của verdigris hay còn gọi là gỉ đồng (là chất xanh lục tạo thành trên các bề mặt của đồng cỏ, đồng thau và đồng thiếc (như) là những dạng gỉ trên bề mặt) trên bề mặt các thanh đồng và sự xỉn màu của bạc.
Dưới đây là phương trình hóa học mô tả quá trình rỉ sét của sắt:
Fe + O2 + H2O → Fe2O3 . XH2O
Rỉ là một ví dụ điển hình về phản ứng oxy hóa
6. Phản ứng hoán vị (Metathesis)
Nếu bạn kết hợp giấm và baking soda để tạo ra một ngọn núi lửa nhân tạo hoặc sữa với bột nở trong công thức nấu ăn, bạn sẽ có những sản phẩm với kích thước gấp đôi, hoặc sẽ tạo ra các phản ứng hoán vị (khi cộng thêm một số thứ khác). Các thành phần kết hợp lại để tạo ra khí carbon dioxide và nước. Carbon dioxide tạo thành bong bóng trong núi lửa và giúp chiếc bánh nướng phồng to lên.
Những phản ứng hóa học trong đời sống kiểu hoán vị này có vẻ đơn giản trong thực tế nhưng thường bao gồm nhiều bước. Dưới đây là phương trình hóa học tổng thể cho phản ứng giữa baking soda và giấm:
HC2H3O2 (aq) + NaHCO3 (aq) → NaC2H3O2 (aq) + H2O + CO2 (g)
Phản ứng hoán vị bao gồm nhiều bước
7. Điện hóa học
Pin sử dụng các phản ứng điện hóa hoặc oxy hóa khử để chuyển đổi năng lượng hóa học thành năng lượng điện. Phản ứng oxy hóa khử tự phát xảy ra trong các tế bào mạ điện, trong khi các phản ứng hóa học không tự nhiên diễn ra trong các tế bào điện phân.
Pin sử dụng các phản ứng điện hóa hoặc oxy hóa khử để chuyển đổi năng lượng hóa học thành năng lượng điện
8. Tiêu hóa
Hàng ngàn phản ứng hóa học diễn ra trong quá trình tiêu hóa. Ngay khi bạn cho thức ăn vào miệng, một loại enzyme trong nước bọt có tên là amylase sẽ bắt đầu phân hủy đường và carbohydrate thành các dạng đơn giản hơn mà cơ thể có thể hấp thu. Sau đó, khi thức ăn xuống dạ dày, axit hydrochloric trong dạ dày của bạn sẽ phản ứng với thức ăn để tiếp tục cắt nhỏ nó, đồng thời, các enzyme sẽ cắt protein và chất béo để chúng có thể được hấp thụ vào máu của bạn thông qua các tế bào thành ruột.
Hàng ngàn phản ứng hóa học diễn ra trong quá trình tiêu hóa
9. Phản ứng axit – bazơ
Bất cứ khi nào bạn kết hợp một axit (ví dụ như giấm, nước chanh, axit sulfuric hoặc axit muriatic) với một bazơ (ví dụ: baking soda , xà phòng, amoniac hoặc acetone), bạn đang thực hiện phản ứng axit-bazơ. Những phản ứng này trung hòa axit và bazơ để tạo ra muối và nước.
Natri clorua không phải là muối duy nhất có thể được hình thành. Ví dụ, đây là phương trình hóa học cho phản ứng axit-bazơ tạo ra kali clorua, chất thay thế muối ăn thông thường:
HCl + KOH → KCl + H2O
Những phản ứng này trung hòa axit và bazơ để tạo ra muối và nước
10. Phản ứng xà phòng và chất tẩy rửa
Xà phòng và chất tẩy rửa sử dụng phản ứng hóa học để làm sạch các bề mặt. Hay nói cách khác, xà phòng nhũ hóa bụi bẩn, có nghĩa là các vết bụi bẩn như vết dầu nhờn chẳng hạn sẽ liên kết với xà phòng và nổi lên trên mặt nước, nhờ đó chúng dễ dàng bị nước cuốn trôi đi. Chất tẩy rửa hoạt động như chất hoạt động bề mặt, chúng làm giảm sức căng bề mặt của nước để nó có thể tương tác với các loại dầu, chất bẩn sau đó cô lập chúng và rửa sạch chúng. Đây chính là một trong những phản ứng hóa học trong đời sống có tính ứng dụng thực tiễn cao nhất mà con người đã nghĩ ra.
Xà phòng và chất tẩy rửa sử dụng phản ứng hóa học để làm sạch các bề mặt
Trên đây là 10 phản ứng hóa học trong cuộc sống hằng ngày phổ biến và dễ nhận biết nhất. Hy vọng nó có thể khiến bạn cảm thấy sự thú vị của hóa học trong đời sống và thêm yêu thích môn học này hơn.
