Chúng ta đã biết hợp chất hữu cơ là gì. Đó là các hợp chất của cacbon. Vậy những đặc điểm cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ như hóa trị và liên kết giữa các nguyên tử như thế nào? Trật tự liên kết các nguyên tử trong phân tử ra sao và công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ như thế nào? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu công thức cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ các bạn nhé! Nào bây giờ chúng ta cùng lần lượt xem qua từng khái niệm trên.
I. Đặc điểm cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ
1. Hóa trị và liên kết giữa các nguyên tử
Trong các hợp chất hữu cơ, C luôn có hóa trị IV, O luôn có hóa trị II và H luôn có hóa trị I. Các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị của nó và các liên kết được biểu diễn bằng một nét gạch nối ( – ) giữa hai nguyên tử.
2. Mạch cacbon
Mạch cacbon là mạch liên kết giữa những nguyên tử cacbon trong phân tử hợp chất hữu cơ. Mạch cacbon có 3 loại: mạch thẳng, mạch nhánh và mạch vòng.
3. Trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử
Trong các hợp chất hữu cơ, các nguyên tử trong phân tử liên kết với nhau theo một trật tự xác định.
Ví dụ:
Cùng công thức phân tử là C2H6O nhưng có 2 chất khác nhau là rượu etylic (lỏng) và đimetyl ete (khí). Chính trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử làm cho rượu etylic và đimetyl ete có những tính chất vật lý và hóa học khác nhau.
II. Công thức cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ
Công thức cấu tạo là công thức biểu diễn đầu đủ liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử. Công thức cấu tạo cho ta biết thành phần của phân tử và trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.
III. Giải bài tập về cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ
Câu 1. Hãy chỉ ra những chỗ sai trong các công thức sau và viết lại cho đúng:
Bài làm:
a) Chỗ sai là C dư 1 liên kết, O thiếu 1 liên kết.
b) Chỗ sai là nguyên tử C đầu tiên thiếu 1 liên kết, Cl dư 1 liên kết.
c) Chỗ sai là C dư 1 liên kết, H dư 1 liên kết.
Viết lại các công thức cho đúng là:
Câu 2. Hãy viết công thức cấu tạo của các chất có công thức phân tử sau: CH3Br, CH4O, CH4, C2H6, C2H5Br. Biết rằng brom có hoá trị I.
Bài làm:
Câu 3. Hãy viết CTCT dạng mạch vòng ứng với các công thức phân tử sau: C3H6, C4H3, C5H10.
Bài làm:
Câu 4. Những công thức cấu tạo nào sau đây biểu diễn cùng một chất?
Bài làm:
- Các công thức a, c, d là CTCt của rượu etylic: C2H5OH
- Các công thức b, e là CTCT của đimetyl ete: CH3OCH3
Câu 5. Phân tử hợp chất hữu cơ A có hai nguyên tố. Khi đốt cháy 3 g chất A thu được 5,4 g H2O. Hãy xác định CTPT của A, biết khối lượng mol của A là 30 g.
Bài làm:
Khi đốt cháy hợp chất hữu cơ A chỉ thu được nước và A chỉ có 2 nguyên tố nên A là một hidrocacbon.
Gọi CTPT của A là CxHy, ta có phương trình hóa học:
2CxHy + (2x + y/2) O2 (t°) → 2xCO2 + yH2O
Số mol của A và H2O là:
- nA = 3/30 = 0,1 (mol)
- nH2O = 5,4/18 = 0,3 (mol)
Theo phương trình, ta có: nH2O = y/2.nCxHy
⇔ 0,3 = (y/2) x 0,1
⇔ y = 6
Mặt khác, ta có: MA = 12x + y = 30
⇔ 12x + 6 = 30
⇔ x = 2
Vậy công thức phân tử của A là C2H6.